0

ارتباط سنجش از دور و GIS

سنجش از دور و GIS دو علم مجزا و در عین حال جدایی ناپذیرند که در سال های اخیر دستاوردهای بسیاری را برای رشته های علمی علوم زمین فراهم آورده اند. امروزه کمتر متخصصی در علوم زمین است که حداقل نام این دو علم با ارزش را نشنیده باشد. امروزه با استفاده از سنجش از دور و GIS کیفیت پروژه های علمی و تجاری در علوم زمین بسیار افزایش پیدا کرده است و باعث شده تا انجام کارهای علمی در این حیطه ها جذاب تر از گذشته شود. در حقیقت سنجش از دور و GIS مانند ریاضیات هستند و برای حل مشکلات و مسائل سایر علوم طراحی شدند. در این مقاله قصد داریم تا کمی در ارتباط با استفاده ترکیبی از این دو علم با ارزش صحبت کنیم تا متخصصین علوم زمین دیدگاه دقیق تری نسبت به ویژگی های هریک از آن ها پیدا کنند.

مقدمه

در مقالات قبلی بصورت کامل در ارتباط با ماهیت هریک از این دو علم خصوصا در زمینه سنجش از دور صحبت شده است. با این حال پیش از ورود به بحث اصلی لازم است تا معرفی مختصری در ارتباط با هریک از آن ها ارائه شود. 

سنجش از دور عبارت است از علم پردازش تصاویر ماهواره ای. در سنجش از دور داده های جمع آوری شده توسط ماهواره های مشاهده زمین، توسط کارشناسان آن به اطلاعات قابل اطمینان تبدیل می شود.

GIS علمی است برای تحلیل روابط مکانی بین پدیده ها و مدل سازی سیاره زمین به همراه فرایندهای حاکم بر آن. هدف این علم ساده سازی سیستم های پیجیده زمین است تا از این طریق مطالعه آن با کیفیت بالاتری انجام شود.

رابطه سنجش از دور و GIS

رابطه سنجش از دور و GIS از دهه ۹۰ میلادی به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت. شاید هیچ علومی در دنیا به اندازه سنجش از دور و GIS مکمل یکدیگر نباشند. عملا وجود یکی بدون در نظر داشتن دیگری باعث کم اهمیت تر شدن آن می گردد. این دو علم در سه سطح بنیادی با یکدیگر در ارتباط هستند:

خدمات سنجش از دور به GIS

سنجش از دور در قبال GIS امکانات مهمی را فراهم می کند که در ادامه به هریک از آن ها پرداخته شده است:

یک مزیت بزرگ سنجش از دور برای GIS تولید اطلاعات موضوعی است. این اطلاعات بصورت لایه های موضوعی با فرمت های مناسب در اختیار سیستم های GIS قرار داده می شود. تولید لایه های موضوعی از داده های سنجش از دور به اشکال مختلفی انجام می شود. یکی از مرسوم ترین آن ها دیجیت کردن تصاویر ماهواره ای است(مانند تولید نقشه های کاداستر شهری و زراعی). از سوی دیگر تکنیک های طبقه بندی تصاویر ماهواره ای، فرایند تولید لایه های کاربردی در GIS را بسیار تسهیل  کرده و به شکل گسترده ای در حال حاضر استفاده می شود. علاوه بر این در بسیاری از موارد تصاویر ماهواره ای تصحیح شده مستقیما وارد GIS می شوند تا برای آنالیزهای مراحل بعدی استفاده شود.

از دیگر خدمات سنجش از دور در GIS تولید اطلاعات کارتوگرافیکی است. امروزه تکنیک های متفاوتی وجود دارد که امکان استخراج اطلاعات کارتوگرافیکی بصورت خودکار را فراهم می کند. این اطلاعات بصورت خط، نقطه و پلی گون از تصاویر ماهواره ای استخراج شده و در اختیار GIS قرار می گیرد. مزیت دیگر سنجش از دور آن است که تصاویر ماهواره ای در آن به مانند یک لایه نقشه مبنا برای داده های GIS عمل می کنند و همپشانی لایه های وکتوری و رستری GIS با تصاویر ماهواره ای منطقه مورد مطالعه، دید بهتری را برای تفسیر بصری لایه ها فراهم می آورد. همچنین لایه های وکتوری تولید شده از نقشه های کاربری اراضی برای  تعیین چگونگی توزیع نمونه های زمینی برای انجام کارهای آماری GIS نیز امروزه بصورت گسترده ای استفاده می شود و به عنوان یکی از مهم ترین خدمات سنجش از دور برای GIS است. 

پایگاه های داده در GIS همواره نیاز به بروزرسانی دارند چراکه زمین و پوشش های موجود در آن همگی بصورت پویا و در حال تغییر هستند. در همین راستا سنجش از دور به عنوان مقرون به صرفه ترین روش اخذ داده ها و بروزرسانی لایه های موجود در پایگاه داده ها است. از سوی دیگر بسیاری از تحلیل های مکانی چندزمانه ای که در محیط شهری و با استفاده از GIS انجام می شود، داده های ورودی آن از طریق تصاویر ماهواره ای و پروداکت های حاصل از آن تامین می شود.  

خدمات GIS به سنجش از دور

رابطه سنجش از دور و GIS کاملا دوطرفه است. همانطور که سنجش از دور امکاناتی را برای GIS فراهم کرده، GIS نیز متقابلا خدمات مناسبی را برای کاربران سنجش از دور تدارک دیده است که در ادامه به آن پرداخته شده:

بسیاری از اوقات GIS تامین کننده داده های فرعی برای استخراج اطلاعات از تصاویر ماهواره ای است. به عنوان مثال داده های فرعی تولید شده از GIS برای افزایش دقت طبقه بندی تصاویر ماهواره ای استفاده می شود. در بسیاری از موارد از امکانات GIS برای برداشت نمونه های طیفه بندی تصاویر ماهواره ای استفاده می شود که باعث افزایش سرعت فرایند طبقه بندی تصاویر ماهواره ای می شود. از دیگر خدمات GIS به تکنیک های نمونه برداری می توان اشاره کرد. امروزه بواسطه GIS تکنیک های علمی متنوع برداشت نمونه های طبقه بندی تصاویر ماهواره ای قابل اجرا است که باعث افزایش کیفیت فرایند تولید نقشه های موضوعی نیز می گردد. 

به منظور اعتبارسنجی نقشه های تولید شده در سنجش از دور نیاز به برداشت نمونه های زمینی دقیق است که این کار از طریق عملیات زمینی و سازماندهی آن ها با استفاده از  GIS به راحتی امکان پذیر است. به عبارت دیگر با استفاده از GIS داده های برداشت شده به منظور ورود به فرایند اعتبارسنجی نقشه ها در نرم افزارهای پردازش تصاویر ماهواره ای استاتداردسازی می شوند. 

نقشه های مختلفی با استفاده از سنجش از دور تولید می شود که معمولا به منظور خروجی گرفتن از آن در قالب استانداردهای یک نقشه از نرم افزارهای GIS استفاده می شود. هر نقشه تولید شده از یک استانداردهای مشخصی پیروی می کند مانند عنوان نقشه، راهنما، مقیاس و غیره. عموما در نرم افزارهای سنجش از دور چنین امکانات با کیفیت و تنوع مطلوب در دسترس نیست به همین دلیل در بسیاری از موارد از GIS به عنوان یک عامل کمکی در این رابطه استفاده می شود. 

ترکیب سنجش از دور و GIS

ترکیب سنجش از دور و GIS عموما برای مطالعات و کاربردهای شهری انجام می شود. البته این به معنای آن نسیت که در سایر زمینه ها مورد استفاده نیست بلکه در زمینه شهری نسبت به سایر رشته ها کاربردی تر بوده و جای مانور بیشتری نیز دارد. 

 

جدا از مساله زمینه کاربردی، در هر جایی که این دو علم همراه با یکدیگر هستند کار سنجش از دور برداشت داده ها و تولید اطلاعات است و در آخر کار GIS مدل سازی و تحلیل اطلاعات حاصل از سنجش از دور خواهد بود. این یک اصل ثابت است که بر اساس آن می توانید در هر زمینه ای از این دو بصورت ترکیبی استفاده نمایید. 

 

سنجش از دور داده های چندطیفی و چندزمانه در مقیاس های گوناگون برداشت کرده و از آن اطلاعات مختلف را استخراج می کند. در مقابل GIS یک محیط منعطف را برای سازماندهی این اطلاعات و مدل سازی  با استفاده از آن ها ایجاد می کند. 

دیدگاه کاربران
  • یاسمن اوشیدری 18 مرداد 1399

    خیلی عالی بود. ممنون از شما

  • tayebeh.jahamgard 26 مرداد 1399

    با عرض سلام و ادب
    خیلی خوب بود. تشکر

  • Vahedshiukhi 4 آبان 1399

    با سلام عرض ادب
    من رشتم جغرافیا برنامه ریزی شهری است سنجش از دور را از وبسایت شمایادگرفتم ازاین طریق یاد گرفتم چه طوری لایه ها ی شهری را بسازم ودر امایش شهری دررابطه ساختارهای شهری رادر جی ای اس مطالعه کنم. ممنون

  • سید جعفر نجات 19 خرداد 1400

    فوق العاده بود. خلاصه و مفید

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *